Leergang filosofie deel 7
Van Nietzsche naar Heidegger
Na de grote systeembouwers van het Duitse idealisme, die tijdens het zesde deel van de leergang het woord voerden, nemen in dit zevende deel filosofen het woord die eerder moeten worden gekwalificeerd als de slopers van alle systemen. Als eerste zal onze aandacht uitgaan naar Nietzsche (1844-1900), die met zijn anti-systematische denken geldt als een van de belangrijkste critici van het Duitse idealisme. In het tweede deel van deze cursus betreden we de twintigste eeuw en wel door ons licht te laten schijnen over een van de belangrijkste filosofische werken uit de eerste helft van deze eeuw, namelijk Sein und Zeit (1927) van de hand van Martin Heidegger (1889-1976).
Inhoud van de cursus
De Duitse idealisten (Kant, Fichte, Schelling en Hegel) bouwden systemen die stevig verankerd waren in een absoluut fundament. Tijdens dit zevende deel van de leergang maken we evenwel kennis met denkers die het eerder gaat om de afbraak van systemen en de afrekening met zekere fundamenten, namelijk Nietzsche en Heidegger. De filosofie van Nietzsche kan worden gelezen als een eerbetoon aan de Griekse god Dionysos (soms ook aangeduid als de antichrist), de god van de dans, de roes en de extase. Deze god laat zich niet vangen in welk systeem dan ook en kan zeker niet worden opgevoerd als een fundament waarop gebouwd kan worden. Tijdens de cursus gaat onze aandacht vooral uit naar het eerste belangrijke werk van Nietzsche Die Geburt der Tragödie, waarvan de kern wordt gevormd door het geheime huwelijk tussen Dionysos en zijn tegenpool Apollo, de god van de rede en de orde. Beide goden worden door Nietzsche opgevoerd als de allesbepalende kunstdriften die aan de wieg staan van de tragedie, als de hoogste uitdrukking van de vroeg-Griekse kunst.
In het tweede deel van de cursus belanden we in de twintigste eeuw en gaat onze aandacht uit naar Sein und Zeit, het magnum opus dat Heidegger in 1927 publiceerde en zijn naam in de wereld van de filosofie definitief vestigde. In tegenstelling tot de geschiedenis van de metafysica, waarin alles draait om de vraag naar het zijnde als zijnde, graaft Heidegger dieper en vraagt hij naar het zijn als zijn of naar de zin van zijn überhaupt. Het zijn wordt niet gethematiseerd vanuit een hoogste zijnde zoals in de metafysica gebeurde, maar moet zich vanuit zichzelf ter sprake brengen. Om het zijn als zijn echter te kunnen thematiseren zal Heidegger aanvraag moeten doen bij een zijnde en het op z’n zijn bevragen, doch het gaat hier niet om een willekeurig, maar om een heel bijzonder zijnde, namelijk de mens (door Heidegger aangeduid als erzijn). Wij mensen onderscheiden ons namelijk van alle andere zijnden daarin dat we zijnsverstaan hebben en zo ook in staat zijn de zijnsvraag te stellen. Tijdens de colleges moet vooral duidelijk worden welke weg Heidegger in Sein und Zeit bewandelt en welke methode hij daarbij hanteert.
Voor een uitvoeriger cursusbeschrijving verwijzen we naar de website Fiand.nl
Over de docent Nico Dieteren
De docent drs Nico Dieteren verzorgt al bijna vijfentwintig jaar cursussen filosofie voor diverse instellingen. Zo werkte hij bijvoorbeeld van 1996-2020 voor het onlangs ter ziele gegane HOVO Nijmegen (verbonden aan de Radboud Universiteit).
Verdere bijzonderheden
Over de kosten
Voor tien colleges is de prijs € 300. Mensen die minder dan € 22000 per jaar verdienen, kunnen 40% korting krijgen, mits ze een bewijs van de belastingdienst aanleveren. Geldige bewijsstukken zijn uitsluitend het IB-biljet of het document met het geregistreerde inkomen over het jaar voorafgaand aan het jaar waarvoor de bijdrage gevraagd wordt.
Onderwijsvorm
10 hoorcolleges met de mogelijkheid tot het stellen van vragen.
Literatuur
De cursisten krijgen de opzet en samenvatting van de colleges uitgedeeld of gemaild.
Belangrijke opmerking
De delen van de leergang filosofie kunnen afzonderlijk worden gevolgd.
