Filosofische reflecties over het Nieuwe Klimaatregime

Ook aan de filosofie trekt de klimaatproblematiek niet geruisloos voorbij, vandaar dat steeds meer denkers er hun licht over laten schijnen. Enkelen van hen zullen tijdens deze cursus nadrukkelijk in de schijnwerpers worden geplaatst, eerst en vooral de Franse filosoof en wetenschapsantropoloog Bruno Latour, die vorig jaar de prestigieuze Spinoza-lens in ontvangst mocht nemen. Latour fungeert als de spin in het web tijdens deze colleges, waarin ook bijvoorbeeld de wetenschapsfilosofe Isabelle Stengers en de chemicus en uitvinder James Lovelock acte de présence zullen geven. Aan de hand van deze denkers wordt onder andere geprobeerd meer inzicht te verwerven in de figuur van Gaia.  Niet langer hebben we te maken met de oude vertrouwde en bovenal vergevingsgezinde moeder aarde, maar voortaan zien we ons geconfronteerd met Gaia, die als een handelingsvermogen (agens) reageert op wat we haar hebben aangedaan. We staan nu Oog in oog met Gaia, zoals een van de boeken van Latour getiteld is. Wat betekent dit echter? Wat zijn de consequenties voor ons mensen?

Het werk van Latour is echter allesbehalve onomstreden, vandaar dat deze cursus ook aandacht schenkt aan enkele critici, namelijk Frédéric Neyrat en Virginie Maris, die beiden een wat zij noemen ‘ecologie van de scheiding’ verdedigen. Neyrat, een van de fonkelende nieuwe sterren aan het Franse filosofische firmament, verwijt Latour onder andere dat zijn manier van denken ons van de regen in de drup zal brengen aangezien hij in wezen niets meer is dan een aanhanger van het geo-constructivisme of geo-engineering. Met andere woorden: wij mensen wanen ons nog steeds de absolute heersers die via hun technologie alles naar hun hand kunnen zetten. Wat Latour vergeet is dat de aarde zich grotendeels aan ons c. q. ons construerende vermogen onttrekt. In de lijn van Neyrat en gericht tegen de netwerktheorie van Latour verdedigt Maris de stelling dat de natuur in belangrijke mate autonoom is en zeker niet in haar geheel onderworpen kan worden aan ons beheer. Mensen die geloven in zo’n alomvattend beheer, verdedigen in wezen niet meer dan de these dat ‘de natuur dood is’. Het gaat echter niet om beheer, maar bescherming van de natuur, doch dat is alleen mogelijk wanneer de autonomie van de natuur wordt erkend.

Aan de hand van de genoemde en nog enkele andere denkers wordt geprobeerd om tijdens deze cursus een nader zicht te bieden op de discussies die in de filosofie gaande zijn over het Nieuwe Klimaatregime. Uiteraard kunnen we niet naar volledigheid streven, maar moeten we ons beperken tot enkele denkers.

Voor een uitvoeriger cursusbeschrijving verwijzen we naar de website Fiand.nl

De docent drs Nico Dieteren verzorgt al bijna vijfentwintig jaar cursussen filosofie voor diverse instellingen. Zo werkte hij bijvoorbeeld van 1996-2020 voor het onlangs ter ziele gegane HOVO Nijmegen (verbonden aan de Radboud Universiteit).

Over de kosten

Voor tien colleges is de prijs € 300. Mensen die minder dan € 22000 per jaar verdienen, kunnen 40% korting krijgen, mits ze een bewijs van de belastingdienst aanleveren. Geldige bewijsstukken zijn uitsluitend het IB-biljet of het document met het geregistreerde inkomen over het jaar voorafgaand aan het jaar waarvoor de bijdrage gevraagd wordt.

Vanwege corona

Is er plaats voor maximaal 20 cursisten.
Zie verder voor maatregelen in het Titus Brandsma Memorial dit artikel.

Onderwijsvorm

10 hoorcolleges met de mogelijkheid tot het stellen van vragen.

Literatuur

De cursisten krijgen de opzet en samenvatting van de colleges uitgedeeld of gemaild.