Politiek is niet mijn leven, maar mijn leven is politiek
Filosofische reflecties over de biopolitiek
Door de recente Coronacrisis is eens temeer duidelijk geworden hoe nauw politiek en leven met elkaar verweven (kunnen) zijn. Plotseling blijken vragen over gezondheid, vaccinatie en sterftecijfers, zelfs de vraag hoeveel afstand mensen tegenover elkaar in acht moeten nemen, niet langer kwesties van primair medische, maar van vooral politieke aard te zijn. In deze cursus onderwerpen we dit duidelijk aan het licht tredende fenomeen van de biopolitiek (de politisering van het leven) aan een nader onderzoek aan de hand van enkele filosofen die op dit terrein hun sporen meer dan ruimschoots hebben verdiend, te weten de Franse denker Michel Foucault (1926-1984), de bekende hedendaagse Italiaanse filosoof Giorgio Agamben en zijn wat minder bekende landgenoot Roberto Esposito.
Inhoud
Tijdens de afgelopen Coronapandemie is eens temeer duidelijk geworden hoezeer leven en politiek met elkaar verweven kunnen worden. Medische vragen over gezondheid, levensduur, quarantaine, etc. krijgen in een keer een primair politieke lading. Politiek blijkt dan eerst en vooral biopolitiek te zijn. Wat betekent echter biopolitiek? En hoe moeten we deze biopolitiek beoordelen? Is ze zonder meer een gevaar of toch niet? Tijdens deze cursus wordt het fenomeen van de biopolitiek aan een nader onderzoek onderworpen en wel aan de hand van een drietal filosofen: Michel Foucault, Giorgio Agamben en Roberto Esposito. Foucault is de denker die de biopolitiek bij uitstek als filosofisch thema op de kaart heeft gezet, vandaar dat de cursus geopend zal worden met enkele colleges over de Franse filosoof en daarbij zal onder andere aandacht worden geschonken aan de relatie die hij legt tussen de biopolitiek en het liberalisme.
Vervolgens staan we stil bij de vooraanstaande hedendaagse filosoof Giorgio Agamben, die weliswaar door Foucault geïnspireerd werd, maar hem ook bekritiseert. Voor Foucault is de biopolitiek namelijk een door en door modern fenomeen, terwijl Agamben juist spreekt van het heersende geheim van de westerse politiek, dat wil zeggen in wezen is de westerse politiek altijd al biopolitiek geweest, zelfs bij Aristoteles vinden we al biopolitieke sporen. Wat de moderne tijd onderscheidt van de eerdere tijdvakken is dat nu het biopolitieke wezen van de politiek uit zijn verborgenheid treedt. Tijdens de colleges over Agamben zal bijzondere aandacht worden besteed aan de heilige mens of de homo sacer, die in de biopolitiek op het spel staat en aan wie Agamben zijn Homo sacer-project heeft gewijd. Het slotakkoord van de cursus is dan gereserveerd voor de hedendaagse Italiaanse filosoof Roberto Esposito, voor wie biopolitiek onlosmakelijk verbonden is met begrippen als immunitas en communitas, die weliswaar dezelfde Latijnse stam (munus) hebben, maar ook op gespannen voet staan met elkaar. Voor Esposito is immuniteit het centrale begrip van zijn filosofie en hij koppelt de biopolitiek heel nadrukkelijk aan wat hij het paradigma van de immuniteit noemt. Ook neemt hij in zijn denken afstand van Agamben en vooral van diens historische analyse van de biopolitiek, want in navolging van Foucault verdedigt ook Esposito de opvatting dat biopolitiek een modern fenomeen is.
Data en tijd
10 vrijdagochtenden van 10.30 – 12.30 uur
3 februari tot en met 21 april (met uitzondering van 24 februari en 24 maart).
Over de docent Nico Dieteren
De docent drs Nico Dieteren verzorgt al bijna vijfentwintig jaar cursussen filosofie voor diverse instellingen. Zo werkte hij bijvoorbeeld van 1996-2020 voor het onlangs ter ziele gegane HOVO Nijmegen (verbonden aan de Radboud Universiteit).
Bijzonderheden
Onderwijsvorm
Hoorcolleges met de mogelijkheid tot het stellen van vragen
Kosten
€ 300,-
Aanmelden
Per email naar n.dieteren@chello.nl
