In de eerste helft van de cursus volgen we Adorno en Horheimer op hun zoektocht die ons bijvoorbeeld langs Odysseus, Kant, Sade en Nietzsche, maar ook de moderne cultuurindustrie zal voeren.

Het tweede deel van de cursus staat in het teken van de Frans-Algerijnse denker Jacques Derrida (1930-2004), die in de filosofische wereld vooral naam en faam verwierf met zijn boek De la grammatologie (1967). In de voetsporen van Heidegger, die de geschiedenis van de westerse metafysica karakteriseerde als de geschiedenis van de zijnsvergetelheid, omschrijft Derrida deze geschiedenis als het verhaal van de vergetelheid van het schrift. Aan het schrift wordt voortdurend een secundaire positie toegekend in vergelijking met het gesproken woord, dat door Derrida wordt omschreven als ‘la parole pleine’, dat wil zeggen een woord dat de betekenis volledig omvat en in zich draagt. Het schrift is daarentegen zo ver van de betekenis verwijderd dat het er op geen enkele wijze in directe verbinding mee staat, maar zich slechts kan verhouden tot de stem als de eerste betekenaar. In navolging van bijvoorbeeld Aristoteles en de taalwetenschapper De Saussure noemt Derrida het schrift dan ook ‘de betekenaar van de betekenaar’, een aanduiding die het secundaire karakter ervan tot uitdrukking brengt. In zijn ‘grammatologie’ of wetenschap van het schrift probeert Derrida nu aan te tonen dat het schrift allesbehalve secundair, maar juist oorspronkelijk is en als oorsprong het gesproken woord en de stem omvat. Tijdens de colleges moet duidelijk worden wat Derrida precies onder het schrift en onder de wetenschap van het schrift verstaat. In hoeverre is zijn ‘grammatologie’ een rehabilitatie van het schrift ten opzichte van de stem?

Voor een uitvoeriger cursusbeschrijving verwijzen we naar de website Fiand.nl

Titus Brandsma Memorial

Stijn Buijsstraat 11
Nijmegen, 6512 CJ Nederland